به بهانه بسکتبال باشگاههای غرب آسیا/  قدرت، پول و غرور

بسکتبال باشگاههای غرب آسیا (WASL) با حضور 8 تیم نهایی از امشب در بیروت آغاز می‌شود.
این شکل جدید رقابت‌ها، سه دوره است که برگزار می‌شود و تیم‌های غرب آسیا و حوزه خلیج فارس مرحله نهایی را برگزار می‌کنند.

بسکتبال باشگاهها در غرب آسیا از اواخر دهه‌ی ۹۰ میلادی به شدت در توسعه‌ی بسکتبال منطقه و نفوذ بیشتر بسکتبال در کشورهای لبنان، سوریه، اردن و ایران تأثیرگذار بود.

تحولات سیاسی، جنگ، اختلافات داخلی و نفوذ دین و سیاست در بسکتبال کشورهای غرب آسیا، در کنار وابستگی تیم‌ها به این عوامل که در کنار هم به یکدیگر گره خورده‌اند، در ورزش‌های متعدد از جمله بسکتبال مرتبط است.

در  آغاز سال‌های ۲۰۰۰،  سیطره‌ی سیاست و مذهب بر بسکتبال لبنان را می‌شد از تقسیم‌بندی بین تیم‌های ساحس و الریاضی تشخیص داد که کماکان ادامه دارد.

این تأثیرپذیری را می‌توان از سال‌های جنگ و اختلافات داخلی ردیابی کرد که در سال ۱۹۷۵ شروع شد.

لبنان در ۱۹۸۹ با هدف «ریشه‌کن کردن فرقه‌گرایی سیاسی»، گام اساسی ملی برداشت.

بسکتبال لبنان در فصل ۱۹۹۲، با ایجاد یکپارچگی بین هواداران مانند فوتبال این کشور، کوشید تا شکاف‌های عمیق ایجاد شده در جامعه را پر کند. از آن زمان تا امروز تأثیر سیاست و مذهب بر ورزش مشهود است و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی و جریان‌های مختلف فکری، بر تیم و هواداران تأثیر دارند.

در بسکتبال، تیم الریاضی تیمی در مرکز بیروت است. مرکز بیروت به طور عمده مسلمانان سنی‌نشین دارد. الریاضی بیش از دو دهه است با ساجس از منطقه‌ی مسیحی‌نشین بیروت رقابت دارد. دو تیم روی هواداران خود سرمایه‌گذاری کرده‌اند و رقابت بین این دو در بیروت جنبه‌ی بین‌المللی پیدا کرده است.

پشت سر هر یک از این تیم‌ها؛ قدرت، پول و غرور خوابیده است که مردان سیاست یا نمایندگان مذهبی را برای نفوذ از طریق بسکتبال و استفاده از موقعیت این ورزش در کشور، بسوی خود جلب می‌کند.

این حمایت‌ها تاکنون فسادهایی را هم متوجه‌ی بسکتبال ساخته که بیشتر در سطح مدیران از طریق نزدیک شدن به تیم و هوادار اتفاق افتاده است.

در اواسط دهه‌ی ۹۰ میلادی، بسکتبال لبنان شاهد یک پدیده‌ی متفاوت دیگری هم بود؛ بازگشت لبنانی‌های دو رگه یا بزرگ شده‌ی سایر نقاط دنیا از جمله آمریکا. خانواده‌هایی که بنا بر دلایل سیاسی یا جنگ داخلی طولانی مدت، لبنان را ترک کرده بودند، فرزندان آنها برای نشان دادن افتخار و غرور ملی، وارد باشگاهها و تیم ملی لبنان شدند…

رونی سایکلی و یائو مینگ جام ملت‌های ۲۰۰۱ آسیا

لبنان، افتخارات و احزاب

رونی سایکلی در ۱۰ سالگی لبنان را ترک کرد. در مدارس آمریکا و سپس یونان مقدمات بسکتبال را آموخت. پس از مهاجرت دوباره و بازگشت به آمریکا در سال ۱۹۸۸ بازیکن میامی هیت شد. او نخستین بازیکن لبنانی در NBA لقب گرفت.

در بازی‌های انتخابی بسکتبال ملت‌های آسیا در سال ۱۹۹۹، بازیکنان تیم ملی بسکتبال ایران از جمعیت انبوه در سالن و بازیکن دو متر و ۱۱ سانتیمتری لبنانی‌ها متعجب شده بودند. تا پیش از بازی‌های منطقه غرب در ۱۹۹۹ به میزبانی بیروت، کسی از حضور بازیکن لبنانی – آمریکایی در تیم ملی لبنان خبر نداشت. ایران به سوریه و لبنان باخت و از راهیابی به مرحله نهایی جام ملت‌ها باز ماند.

لبنان که از دهه‌های پیش تا آن زمان تحت سیطره‌ی نظامی‌گری ارتش سوریه بود در بسکتبال با تیم ملی این کشور کُری‌خوانی عجیبی داشت.

تنش‌های سیاسی بین دو کشور به زمین بسکتبال کشیده شد و رویارویی تیم‌های ملی و باشگاهی لبنان و سوریه تحت تأثیر نظامی‌گری سوری‌ها در خاک لبنان یک جنگ تمام عیار بود.

در حالی که در زمینه‌ی بسکتبال لبنان؛ مذهب، سیاست، نظامی‌گری، اختلافات فرقه‌ای و … در بیشتر موارد جدایی‌ناپذیر هستند، حتی تیم‌هایی وجود دارند که توسط برخی از شخصیت‌های مذهبی تامین مالی می‌شوند یا بیشتر به وابستگی مذهبی به جای سیاسی شناخته می‌شوند.

اگرچه این دومی ممکن است به طور نامحسوس مداخله کند. با این حال، طرفداران شاید از این موضوع غافل باشند، اما بسیاری از طرفداران تمایل دارند به دین نگرش مثبت‌تری نسبت به مداخله‌ی سیاست در بسکتبال داشته باشند، از این رو اولی را از دومی جدا می‌کنند.

نباید فراموش کرد ادغام سیاست در ورزش از دو جهت به بسکتبال لبنان کمک کرد. اولین عامل حمایت مالی از تیم‌هاست. عامل دوم جذب هواداران است. عامل پول به دلیل درگیری‌های سیاسی منجر به حمایت احزاب از تیم‌ها شده است.

طبق نظرسنجی‌هایی که در مقاله The Integration of Politics and Sports in Lebanon نوشته شده، «رویارویی بین تیم‌های الریاضی و ساجس از یک جهت به بسکتبال کمک کرد و از طرف دیگر مشکلی را که در لبنان بین مسلمانان و مسیحیان وجود داشت را نشان داد». به عبارت دیگر، «جنگ سرد» بین مذاهب در زمین بسکتبال توسط هوادارانی انجام شده است که احساس می‌کنند تیم‌های‌شان، نماینده یک مذهب یا فرقه خاص هستند.

همچنین وسیله‌ای که با حمایت از تیم‌های خود، ابراز نارضایتی خود را نسبت به دیگری نشان دهند.

پیروزی برای تیم‌های آنها به منزله‌ی افتخار برای مذهب / احزاب سیاسی آنهاست.

دوران جدید، ذهنیت سخت

نماینده ایران و الریاضی لبنان ریشه در تاریخ بسکتبال باشگاههای غرب آسیا دارند. تیم اسلامشهری به اندازه‌ی الریاضی نه، اما به عنوان نماینده‌ی بسکتبال ایران، اعتبار و افتخارات دوران باشکوه باشگاهی را به دوش می‌کشد.

بازی تیم‌های ایران و لبنان، بارها در غرب آسیا تکرار شده است. در فینال‌ها و …

از صنام و صباتری گرفته تا مهرام و فولادماهان و پتروشبمی‌بندرامام، نام‌هایی با اعتبار در بسکتبال ایران که نبود سیستم و الگوی صحیح سرمایه‌گذاری و نظام باشگاهداری در ورزش همه را فراری داد تا امروز تقابل الریاضی و ساجس، با هریک از نمایندگان ایران یادآور آن روزها باشد.

با این حال خط سیر ۶ دوره قهرمانی تیم‌های ایرانی در باشگاههای آسیا با وجود و حضور ستاره‌های ایرانی و جمعی از بازیکنان خوب خارجی امتداد دارد. هر چند دوران جدید با ذهنیت سخت پیش بینی نتایج آینده بین بسکتبال دو کشور را دشوارتر کرده است.