اولین سند

تصویری از دختران بسکتبال ارامنۀ جلفا اصفهان

تصویری از دختران بسکتبال ارامنۀ جلفا اصفهان در سال ۱۳۰۲ ه.ش، اولین سند معتبری است که در ادامۀ روایت‌های ورود بسکتبال به ایران وجود دارد. این تصویر در کتابی تاریخی در شورای خلیفه‌گری ارامنه موجود است که روی آن تاریخ ۱۹۲۳ ثبت شده است.

پناهنده‌های ارمنی سال‌ها، قبل و بعد از دولت شوروی، در شهرهای مختلف ایران ساکن شدند و در هنر و طلاسازی جایگاه بالایی داشتند.

اسناد مربوط به سالنامۀ ورزش برخی مدارس مشهد از جمله فردوسی، نشان می‌دهد مسابقات بسکتبال بین سال‌های ۱۳۰۸ و ۱۳۰۹ در مدارس این شهر رایج بوده است.

فریدون شریف‌زاده، نخستین کسی است که در دهۀ دوم سلطنت پهلوی اول، به طور رسمی از او به عنوان بنیانگذار بسکتبال ایران نام برده می‌شود.

وی ترکیه‌تبار و دانشجوی این کشور بود اما بعد از ورود به ایران، نامش مترادف با آغاز فعالیت‌های رسمی بسکتبال و والیبال شد.

با جدی‌تر شدن فعالیت ورزش‌های مدرن، نظیر فوتبال، والیبال و …، نخستین نشانه‌های رسمی بسکتبال در مدارس و باشگاههای تهران، به دهۀ نخست سلطنت پهلوی دوم می‌رسد.

بعد از شهریور ۱۳۲۰ و ورود متفقین به ایران، باشگاه نیرووراستی به مدیریت منوچهر مهران، تیم بسکتبال خود را زیر نظر حسین جبارزادگان و حسین کاراندیش در کنار سایر رشته‌های ورزشی تأسیس کرد.