تالار افتخارات مردان, آسیایی و جهانی مردان, بازیکن مردان, تاریخ شفاهی, مربی مردان, مسئول مردان
احمد جَلی / مروری بر سه دوره حضور ایران در بسکتبال دانشجویان جهان
احمد جَلی بسکتبال را اواخر دهه 20 در دوره دبیرستان زیر نظر حسین کاراندیش در باشگاه نیرووراستی آغاز کرد. تا آن زمان جلی ورزشکار شنا و شیرجه هم بود و در مسابقه‌های مختلف مدال می‌گرفت…
خودش می‌گوید:
«من متولد 8 تیر 1314 هستم. (86 ساله). زاده و بزرگ شده‌ی تهران، محله سنگلج. این محله را به نام تياتر سنگلج، از قدیمی‌ترین سالن‌های تياتر در ایران می‌شناسند که هنوز دایر است. محله ما پرجمعیت و پرتردد و در دوران نوجوانی من پارکی در این محله ساخته شد که امروز به پارک شهر معروف است».
احمد با وساطت برادر بزرگترش وارد بسکتبال و باشگاه نيرووراستى شد.
«سال‌های چهارم و پنجم را در مدرسه مروی و سال ششم را در مدرسه فیروزبهرام به پایان رساندم و در تمام این سال‌ها بازیکن، کاپیتان و تمرین دهنده تیم‌ها بودم. با فیروزبهرام قهرمان آموزشگاههای تهران شدیم و نوروز سال بعد با تیم دبیرستان‌های تهران در مسابقه‌های قهرمانی آموزشگاههای کشور در یزد شرکت کردیم».
بعد از نیرووراستی و به پیشنهاد دوستانش به بوستان ورزش زیر نظر حسین جبارزادگان، مربی برجسته وقت، قرار گرفت.
در آغاز دهه 30، تیم ملی برای مسابقه‌هایی در ترکیه آماده می‌شد اما در آخرین لحظه قبل از سفر گفتند به دلیل کمبود بودجه دولت، مسافرت لغو شد.
عکس از راست اصغر اردبیلی، ماشاالله صفی‌آریان، محمود عدل و احمد جلی. (4 نفر از بازیکنان تیم ملی در آغاز سال‌های دهه 30).
سال 1335 تیم ملی بسکتبال به پاکستان رفت و 5 روز با تیم ملی و سایر تیم‌های این کشور مسابقه داد. احمد جلی یکی از اعضای این تیم بود.
اسامی و عکس تیم ملی بسکتبال در پاکستان 1335(بازنشر سال 1364 کیهان ورزشی).
در فصل 1954- 1955 انجمن ملی بسکتبال؛ ان بی ای، تصمیم گرفت تا دولف شایس و هم‌تیمی‌های او را به یک تور بین‌المللی بسکتبال با عنوان حُسن نیت بفرستد.
در میان کشورهای مصر و لبنان، یکی دیگر از ایستگاهها ایران بود. زمانی که او در خیابان‌های تهران قدم می‌زد مردی که انگلیسی صحبت می‌کرد پرسید:
بچه‌ها شما کی هستید؟
شایس به او گفت: «ما بسکتبالیست‌های سیراکیوز هستیم و برای بهترین تیم جهان بازی می‌کنیم؛ هارلم گلوبتروترز».
احمد جلی جوان 20 ساله بسکتبال در آن روزها حضور بسکتبالیست‌های آمریکایی با ترکیب تئاتر و کمدی را به خاطر می‌آورد. مجموعه‌ای از مهارت‌های فردی که جوانان ایرانی برای نخستین بار تماشا می‌کردند.
او می‌گوید:
«بین دوستان و همبازیان من کامبیز مخبری و ماشاالله صفی‌آریان بلافاصله این حرکات را یاد گرفتند و اجرا کردند».
هارلم گلوبتروترز، ایران را از طریق خرمشهر و آبادان ترک کرد اما به گفته‌ی جَلی اثرات حضور بازیکنان این تیم مانند دولف شایس، امتیازآور ان بی ای در آن روزگاران، تا مدت‌ها در یادها باقی ماند.
«سال 1337 تیم ملی بسکتبال با تیم شوروی بازی کرد. کُچ تیم جناب سروان حسین سرودی بودند. به من بین 12 – 10 دقیقه بازی رسید».
اسامی بازیکنان تا جایی که حافظه آقای جلی یاری کرد به این ترتیب است:
صلبی -، -،-، احمد جلی – اسماعیلی – خسرو تاج‌بخش – مرتضی مازیار – کمال مشحون، عبدالمنعم کمال، غلام واعظی، مصطفی افوضی -،-.
تحصیلات جلی در دانشگاه تهران با دومین حضور تیم بسکتبال دانشجویان ایران در یونیورسیاد جهانی همزمان شد.
ایران برای نخستین بار در سال 1336 در بازی‌های دانشجویان جهان در پاریس شرکت کرد. در سال 1338 دومین حضور تیم دانشجویان با حضور بسکتبالیست‌های ملی و مطرح دانشجو از جمله احمد جلی شکل گرفت.
بازیکنانی همچون مهدی نمازی‌زاده، یزدان، منوچهر میرکاظمی، حسن شاداب، شریف‌زاده، جواد گل‌محمدی و منصور وفايی در تیم ملی حضور داشتند. بازیکنان دانشجوی آن روزگار رؤیای بازی‌های جهانی داشتند و این آرزو در مرداد و شهریور سال 1338، ( 1959) در تورین ایتالیا محقق شد.
این دومین حضور تاریخی بعد از سال‌های 1957 و 1959 تورین، به مسابقه‌های دانشجویان 1961 صوفیه بلغارستان منتهی شد.
«در آن زمان بسکتبالیست‌های مطرحی مثل قهرمانلو، (بيژن و بهروز)، انشا، افشار، لاله‌زاریان و …. در رقابت‌ها حضور داشتند. ما در ایتالیا؛ مقابل اسپانیا، لبنان، آلمان، چکسلواکی و هلند بازی کردیم و در صوفیه نیز شوروی، اسرايیل، رومانی، هلند، آلمان‌غربی، ترکیه، ژاپن و کوبا حریفان ما بودند».
كاروان ايران در يونيورسياد ١٩٥٩
در مرداد و شهریور سال 1340 تیم منتخب دانشجویان ایران از طریق استانبول وارد صوفیه شد. دانشجویان بسکتبالیست ایرانی در استانبول با چند تیم باشگاهی ترکیه بازی تدارکاتی انجام دادند.
« آقای مفیدی که در سال‌های قبل دبیر ورزش دبیرستان فیروزبهرام بودند تیم ما را در هر دو دوره کُچ کردند».
جلی ادامه می‌دهد:
«در حال حاضر در شهر شارلوت و در ایالت کارولینای شمالی زندگی می‌کنم. حدود 31 سال پیش گرین کارت گرفتم و 22 است که سیتیزن آمریکا هستم و شرکت ساختمانی دارم. در سال 2005 میلادی برای آخرین بار به ایران آمدم».
پنج بازیکن شروع کننده تیم ملی دانشجویان ایران در یونیورسیاد جهانی تورین ایتالیا 1959
از چپ به راست: منوچهر طاهری (کاپیتان و ملی‌پوش)، مهدی نمازی‌زاده (سال 1339 ملی‌پوش شد)، منوچهر میرکاظمی، منصور وفایی (ملی‌پوش) و احمد جلی (ملی‌پوش).
ايستاده از راست: مهدى نمازى‌زاده، جواد گلمحمدى، بهرام قهرمانلو، مفيدى ( دبير ورزش)، رئوفى، احمد جلى، ماشاالله شريف‌زاده، بيژن قهرمانلو.
نشسته از راست: اكبر موسى زاده، فرخ شهريور، منوچهر ميركاظمى.
احمد جَلی از بنیانگذاران تیم‌های بسکتبال و والیبال باشگاه «هما»ست.
او در اوائل دهه 40 عضو هیئت مدیره هما متشکل از خلبان گلوردی پیمانی (قهرمان دوومیدانی)، سودابه حسنی (قهرمان هفتگانه) و فرید داوری (فوتبالیست خوزستانی) شد.
«به همراه تعدادی از دوستان بسکتبالیست و والیبالیست تیم‌های بسکتبال و والیبال هما را تشکیل دادم و خودم آن تیم‌ها را کُچ می‌کردم. علاوه بر رقابت در تهران در مسافرت‌های متعدد در سطح ایران نیز با تیم‌های مختلف بازی می‌کردیم».
پس از انقلاب تیم بسکتبال هما بعد از سال‌ها فعاليت در رده‌های سنی و باشگاه‌های ایران و تهران سرانجام در سال 1383 (بزرگسالان) و پس از چند سال فعاليت در رده‌هاى سنى در سال 1390 منحل شد.
منبع: کاوش بسکتبال افشین رضاپور