برشی از یک قد بلند بسکتبال / پُز دادن با «امیر» ۲۰۲
شاغلام بسکتبالیست تاج بود. هزار ماشاالله قد بلندی داشت. می‌گفتند آن روزها بسکتبالیست‌های هم‌قد او کمتر پیدا می‌شدند. کمال‌آقا بسکتبالیست بلند قامتی بود یا مرتضی آقاکوچک، معروف به مازیار اما چند سانتیمتر کوتاه‌تر از شاغلام.
دهه‌ی ۳۰ با میانه‌ای که بین قدبلندهای تاریخ بسکتبال با سبدها برقرار شد، گذشت. دست‌های پهن کمال‌آقا مشحون و قامت بلند غلام واعظی و موقعیت‌طلبی‌های مازیار نزدیک سبد، بسکتبال را تعریف کرد.
همه‌ی این جماعت از صحبت‌های المپین‌های۱۳۲۷ لندن الهام گرفته بودند. خدابیامرز عمو_صلبی می‌گفت«تیم آمریکا یه بازیکن داشت دو تا قد من!»
باب کورلند را می‌گفت.
وقتی تیم از المپیک به تهران برگشت بازیکنان در جیب‌های ارتش که به پیشوازشان فرستاده بودند سودای پیدا کردن آدم قدبلند در بسکتبال داشتند.
دهه‌ی ۳۰ با آن نام‌ها سپری شد و اواسط دهه‌ی ۴۰، تیم شهرستان‌ها با تمرکز بر قامت‌های بلند تشکیل شد.
قدبلند را در بسکتبال، بستگی دارد چه کسی تعریف کند. محسن خلخالی از ستاره‌های دهه‌ی ۵۰ می‌گفت «با قد امیر پُز می‌دادیم.»
یک بسکتبالیست ۲ متر و ۲ سانتیمتری که در سال‌های آخر دهه‌ی چهل، اگر هم می‌خواست نمی‌توانست با آن قد بلندش عشق‌اش به بسکتبال را پنهان کند.
هنوز درس می‌خواند که یک روز پدرش گفت «تحصیل در آمریکا» اما خودش بسکتبال را هم اضافه کرد و گفت«تحصیل و بسکتبال در آمریکا» … و رفت و با تحصیلات و بسکتبال برگشت.
هم‌تیمی‌های سابق جمع شده بودند بازیکنی را که محمود مشحون در مدرسه به او توپ بسکتبال داد و حسن کریمی پرورش و تحویلش به تیم ملی داد، ببینند.
امیر_ایلیاوی بسکتبالیستی از فرنگ برگشته بود. بدنش کمتر «لق» می‌زد.
محسن خلخالی می‌گفت «از آمریکا که برگشت کمتر ما را ذله می‌کرد. با او بسکتبال ما فرق کرده بود. واسیلیسکو و شیرالیو(مربیان تیم ملی ۱۳۴۹ و ۱۳۵۳)، می‌گفتند با امیر باید چهارستون بدن حریفان‌تان بلرزد… در بازی‌های آسیایی با امیر حسابی پُز می‌دادیم.»
یار بلندقامت بسکتبالیست‌های آن دوران، دانشگاه پلیس هم قبول شده بود. «با قد ۲۰۲، پلیس‌بازی‌ام کجا بود! دوباره در آزمون نظام دانشجویی قبول شدم و سال ۱۳۴۸ رفتم آمریکا.»
چندین دوره قهرمانی با هما و پهلوی در باشگاههای تهران و ایران و … دوران طولانی حضور امیر ایلیاوی در تیم ملی بسکتبال تا اواسط دهه‌ی ۶۰ و …
راست گفته‌اند قدبلند در بسکتبال را بستگی دارد چه کسی تعریف کند. ایلیاوی یکی از آن بلندقدهای تاریخ است که میانه‌اش با سبدها را درست معنا کرد.