مسأله اصلی ورزش ایران چیست؟ پرسشی که در مجمع عمومی کمیته ملی المپیک توسط دکتر رضا صالحی‌امیری رئیس این کمیته مطرح شد و از سوی افراد صاحب نظر و کارشناسان خبره ورزش بازتاب‌های مختلفی را به همراه داشت.
دکتر رضا شجیع استاد دانشگاه، مؤلف و کارشناس خبره ورزش در مورد این پرسش در نامه‌ای خطاب به صالحی‌امیری پیشنهادهای خود را مطرح کرد که یک نسخه از رونوشت این نامه به سایت خانه بسکتبال ایران ارسال شد.
بسمه تعالی
جناب آقای دکتر سید رضا صالحی امیری
ریاست محترم کمیته ملی المپیک
با اهدای سلام:
احتراما چندی پیش در مجمع عمومی کمیته ملی المپیک پرسشی را به درستی مطرح کردید که به اعتقاد اینجانب نباید به سادگی از کنار آن عبور کرد؛ پرسش جنابعالی این بود که «مسأله اصلی ورزش ایران چیست؟» و در پاسخ؛ به نبود الگویی برای توسعه و همچنین فقر ورزش ایران از انسان های توسعه یافته اشاره کردید. ضمن تقدیر و تشکر از طرح این موضوع، ضروری می دانم به نکات و پیشنهاداتی در این زمینه اشاره نمایم:
به نظر می رسد توسعه نیافتگی ورزش پیامد رفتار تاریخی ما در حوزه سیاستگذاری کلان است که امروز به دنبال زنجیره پیامدها، خود به عاملی برای انسداد مدیریتی ورزش و ناتوانی این زمین برای باروری و تولید تبدیل شده است. این زمین، دیگر حتی قادر به تولید قهرمانان گلخانه ای هم نیست؛ چه برسد به پرورش انسان های توسعه یافته.
اگر بخواهیم به همان الگوی منسوخ «مول» هم متعهد باشیم باید بپذیریم که ورزش تعلیم و تربیتی زیربنا و بنیان توسعه ورزش است؛ چراکه خروجی و محصول این بخش است که در اختیار دیگر بخش های حوزه ورزش قرار می گیرد؛ اکنون سوال اصلی این است؛ جایگاه ورزش تربیتی (ورزش سنین پایه و ورزش دانش آموزی) در فرایند توسعه ورزش کجاست؟
جناب آقای دکتر صالحی امیری
چندی پیش در همایشی که اتفاقا جنابعالی هم حضور داشتید به مسأله «اکنون زدگی» در ورزش ایران اشاره کردم؛ جایی که نهاد ورزش توان استفاده از ظرفیت و تجارب گذشته و توان حرکت امیدوارانه به سمت آینده را ندارد. برنامه گریزی، کوتاه مدت نگری، تغییرات سریع، شرایط بسیار متغیر معاصر و از همه مهمتر شرایط سخت اقتصادی، زمینه هرگونه برنامه ریزی میان مدت و بلند مدت را غیرممکن ساخته و این بازتاب وضعیتی است که کلیت ساختار اجرایی کشور را در بر گرفته است.
تمرکز چند ده ساله رسانه ملی و نهادهای متولی ورزش کشور بر سپهر تماشاگری به جای سپهر کنشگری، ورزش را در حد مقوله ای نمایشی و سرگرم کننده تقلیل داده و به وضعیتی رسانده که شاهد خیل عظیم علاقه مندان و تماشاگران ورزش به جای جماعت ورزشکار هستیم. نتیجه اش کم تحرکی افسارگسیخته از یک طرف و فقر استعداد از سوی دیگر است که آینده ورزش کشور را تحت تأثیر جدی قرار داده است.
اتفاق دیگر تغییر پارادایم اساسی در گرایش نوجوانان و جوانان به رشته های ورزشی است. صراحتا عرض می کنم برخی رشته های مدال آور ما در المپیک با کاهش قابل توجه مخاطب مواجه شده و جمعیت مخاطب آنها در آینده نزدیک به چند ده نفر خواهد رسید. این در حالی است که در رشته های نوین و جوان پسند امروزی که حتی فاقد فدراسیون و حتی متولی مشخص هستند (مثل اسکیت بورد)، شاهد مشارکت خودجوش هزاران نوجوان و جوان هستیم که علاقه مندانه و پرشو‌ر در این رشته های ورزشی نوین فعالیت می کنند. چه زمانی چشممان را بر روی این تغییرات باز خواهیم کرد؟ آیا نشانه های تغییر در رویکردهای کمیته بین المللی المپیک و انتخاب رشته های جدید ورزشی، ما را به تفکر در مورد مسیر پیش رو وادار نکرده است؟ کدام الگوی توسعه پاسخگوی این تغییرات گسترده خواهد بود؟
در نهایت، این پرسش تاریخی و بسیار مهم شما در مورد «مسأله توسعه در ورزش ایران» را به فال نیک گرفته و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و تدوین برنامه هفتم توسعه کشور پیشنهاد می کنم:
۱- پرسش مذکور در قالب یک «پرسش ملی» و یک کرسی آزاداندیشی با محوریت همه صاحبان اندیشه، دانشگاهیان و متخصصان حوزه ورزش به بوته نقد و نظر سپرده شود.
۲- کرسی دانشگاهی «حکمرانی و توسعه ورزش» با حمایت مالی کمیته ملی المپیک در یکی از دانشگاه های معتبر کشور تشکیل و جریان اندیشه ورزی پیرامون مسأله مذکور به یک جریان پایدار و بلندمدت تبدیل شود.
۳- رساله ها، مقالات و طرح های پژوهشی ده سال اخیر کشور در موضوع «ورزش و توسعه» طی یک فراتحلیل مورد بررسی قرار گرفته و نتایج تحلیلی آن در اختیار سیاستگذاران ورزش کشور قرار گیرد.
۴- الگوهای توسعه ورزش در کشورهای منتخب و پیشرو طی یک مطالعه تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن در قالب یک گزارش سیاستی منتشر شود.
امید است این پیشنهادات مورد توجه حضرتعالی که منشاء خدمات کم نظیری در ورزش کشور بوده اید قرار گرفته و زمینه مداخله جدی شما برای بهره مندی ورزش کشور از الگویی بومی و موثر را فراهم سازد. ان شاء الله
رضا شجیع
رییس انجمن علمی مدیریت ورزشی تهران
عضو کمیته ورزش کمیسیون ملی یونسکو
عضو کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در دانشگاه تهران
کو گوش شنوا؟ اینقدر که در گیر مسئله کرسیهای انتخابات هستند و جیبهاشون به چیز دیگری نگاه نمیکنند