از بالای سبد, آسیایی و جهانی مردان, افتخارات آسیای مردان, بازیکن مردان, تاریخ شفاهی, تالار افتخارات مردان
بسکتبال بدون مرز؛ مروری بر حضور بازیکنان جوان ایران
در سال 1384 و در هنگامه تولد نسل ستارگان آینده بسکتبال ایران؛ جابر روزبهانی، اوشین ساهاکیان و علی باهران روانه طرح «بسکتبال بدون مرز» شده بودند.
اصول طرح بسکتبال بدون مرز براساس تجارب، توانایی‌ها و تعهد افراد به بسکتبال، پایه گذاری شده است و توسط فدراسیون جهانی بسکتبال و NBA برگزار می‌شود. برنامه بسکتبال بدون مرز از سال 2001 تحت نظر فیبا و NBA به عنوان برنامه توسعه جهانی بسکتبال راه اندازی شد.
پس از نخستین حضور جوانان ایرانی و یک سال بعد در دومین حضور نمایندگان کشورمان، میلاد مزرعه به اتفاق نیما بخشی و محمدرضا ابراهیمی‌نیا مسافران شانگهای چین برای شرکت در طرح بسکتبال بدون مرز شدند.
در سفرهای چند روزه سفیران جوان بسکتبال ایران هیچ گونه رقابتی نیست بلکه نمایش استعدادهاست.
هم‌سخن شدن با ستارگان بسکتبال جهان فرصتی است تا بر تجربیات این جوانان افزوده شود. بسکتبال بدون مرز توسط اتحادیه ملی بسکتبال (NBA) و فدراسیون جهانی بسکتبال (FIBA) با همکاری فدراسیون‌ها برگزار می‌شود.
براساس این طرح؛ بازیکنان جوان و مستعد کشورهای آسیایی مانند بازیکنان سایر نقاط دنیا و قاره‌ها در بخش‌های خودشان در کمپ‌های 4 روزه حضور می‌یابند و زیر نظر برترین‌های بسکتبال FIBA و NBA تمرین و بازی می‌کنند.
این رسم متداول برای جوانان بسکتبال ایران در دهه 80 به راه افتاد و شاهد حضور بازیکنان ایرانی در کمپ‌های شانگهای (دو بار) و هند بودیم.
در سال 1384 نام اصغر کاردوست نیز به عنوان یکی از مسافران شانگهای آمده بود اما این بازیکن جوان به دلیل مشکلات گذرنامه نرفت و ساهاکیان، روزبهانی و باهران که با تیم جوانان ایران در آسیا قهرمان شده بودند، در فهرست مدعوین به طرح بسکتبال بدون مرز قرار گرفتند.
فدراسیون‌ها برای معرفی و فرستادن بازیکنان به بسکتبال بدون مرز در هر بخش صاحب اختیار هستند. در سال 1385، نیما بخشی به انتخاب فدراسیون در بسکتبال بدون مرز حضور یافت.
از هفدهم خرداد ماه همان سال سه جوان ایرانی با جوانان 14 کشور سنگاپور، چین تایپه، اردن، هنگ کنگ، هندوستان، عراق، ژاپن، قزاقستان، کره جنوبی، قرقیزستان، لبنان و مالزی به همراه چین (میزبان)، در این گردهمایی بزرگ حضور یافتند.
علی باهران یکی از بازیکنان ایرانی که در دوره‌های قبل در کمپ بسکتبال بدون مرز حضور داشت همان روزها به روزنامه جام جم گفت:
«آنجا همه چیز عالی است. برای هر کاری برنامه‌ریزی شده. از فرودگاه تا محل کمپ تشریفات لازم انجام می‌شود و در کمپ به بهترین نحو پذیرایی می شوید. هیچ نقصی وجود ندارد».
باهران در همین مصاحبه به برنامه‌های کمپ اشاره کرد. «روز اول کارهای پایه بسکتبال را آموزش دادند. از قبیل شوت، پاس و دریبل. روزهای بعد تکنیک‌ها مدام مرور و تأکید شد و در روز آخر هم بازی کردیم».
کار کردن زیر نظر بهترین مربیان دنیا از جمله مربیان و بازیکنانی از NBA برای هر بازیکنی لذت بخش است. در همان سال 1384، مربیان کلیولند کاوالیرز و ایندیانا پیسرز در کمپ بودند. تونی پارکر ستاره فرانسوی بسکتبال NBAنیز در شانگهای حضور یافت و دیدن این بازیکن بزرگ از نزدیک برای جوانان بسکتبال آسیا انگیزه خوبی شد.
در بسکتبال بدون مرز علاوه بر ارتقای سطح مهارت‌ها، روی مهارت‌های زندگی و اجتماعی تأکید می‌شود. مبارزه با ایدز و چگونگی ایجاد تعهد در بین افراد از جمله برنامه‌هایی است که در این طرح به آن توجه لازم صورت گرفته است. از طرفی بر سر در کمپ شعار «توانایی، تجربه و تعهد» جلب توجه می‌کند.
بسکتبال بدون مرز با تغییرات بین‌المللی و ابعاد جهانی خود همچنان در 4 قاره برای بسکتبالیست‌های دختر و پسر برگزار می‌شود.
از راست فرمان، سلمانی، امجد و کاظمی. چین 1386.
در سال 1386 ارسلان کاظمی، به اتفاق عماد سلمانی، فربد فرمان و محمد امجد راهی کمپ شدند.
پس از این نفرات که از بهترین‌های تیم جوانان در قهرمانی این تیم در جوانان آسیا 2008 بودند، در سال 1387؛ محمد حسن‌زاده، مهدی شیرجنگ، سورن دیربوغوسیان، پوریا کاظمی و رامین هنرمند رهسپار کمپ شدند.
در سال 1391 نمایندگان ایران بهنام یخچالی، صالح فروتن سجاد مشایخی و وحید دلیرزهان بودند که راهی ژاپن و کمپ 2012 شدند.
در سال 1393 محمد یوسف‌وند، علی الله‌وردی، نوید رضایی‌فر و آرمی نظریان به کمپ 2014 در تایوان رفتند.
از سال 1394 به بعد، امیررضا شه‌روش یکی از بازیکنان تیم جوانان قهرمان آسیا در سال 2016 به کمپ جهانی بدون مرز در کانادا اعزام شد.
از راست: علی الله‌وردی، محمد یوسف‌وند، نوید رضایی‌فر و آرمی نظریان در تایوان
البرز حسن‌زاده، شهریار عارفی‌فر، جواد محمودی، علیرضا مرتضوی، امیرحسین علیاری، متین آقاجانپور، سینا واحدی و سورنا علیزاده (سال 1398) در سال‌های بعد به این کمپ به میزبانی استرالیا، هند و ژاپن اعزام شدند. در بحران جهانی کرونا، کمپ تعطیل شد اما طبق گفته آندریاس زاگلیس دبیر کل فدراسیون جهانی بسکتبال، طرح بسکتبال بدون مرز بعد از دو سال دوباره برگشت. مکزیک در بخش آمریکا از این طرح میزبانی کرد.
کمپ هند با حضور امیرحسین علی یاری، متین آقاجانپور و سینا واحدی در سال 1397.
با وجود تجربۀ خوبی که از کمپ‌های بدون مرز نصیب بسکتبالیست‌های جوان ایرانی شد، اما از دهه 90 این حرکت بین‌المللی با هدف ارتقاء آموزشی بسکتبال توسط مسئولان بسکتبال ایران تا حدودی نادیده گرفته و به صورت رفع تکلیفی به آن نگاه شد. کشورهای آسیایی نظیر چین و ژاپن از این کمپ‌ها به عنوان «فرصت» استفاده کردند و تعدادی از بازیکنانی که سال‌های پیش به این کمپ‌ها فرستاده بودند، اینک آنها را در NBA مشاهده می‌کنند. مثل روی هاچیمورا همدوره‌ای امیررضا شه‌روش در کمپ بدون مرز تورنتو که هم اینک در NBA بازی می‌کند.
عکس‌های شه‌روش در کمپ کانادا
شه‌روش بازیکن تیم بسکتبال جوانان ایران در مسابقات جهانی 2017 مصر درباره این عکس‌ها توضیح داد:
«در کمپ بدون مرز هر روز یک شخص مهم و مشهور می‌آمد برای ما صحبت می‌کرد. یک روز یائو مینگ ستارۀ چینی و سابق بسکتبال هیوستون آمد و یک روز سی جی مک‌کالم بازیکن پورتلند. در طول تمرینات، مربیان NBA می‌آمدند و صحبت می‌کردند و تست چابکی، قدرت، پرش، سرعت و … می‌گرفتند».